اینکه تفاوت بازارهای سهام و آتی چیست و ویژگی‌های آنها کدامند، موضوع اصلی ما در این مطلب از دیجی‌پی است که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
آنچه باید درباره بازارهای مالی بدانید
پیش‌از اینکه به بررسی تفاوت‌های سهام و آتی بپردازید بهتر است بدانید که بازارهای مالی همچون بورس معمولا در هر کشوری یک بستر معاملاتی به‌عنوان بورس معرفی می‌شود که بخش‌های مختلفی دارد. شما در این بستر مالی می‌توانید دارایی‌های مختلفی همچون سهام و جفت ارز را معامله کنید که سطح عرضه و تقاضا قیمت آنها را تعیین می‌کند.
اطلاعاتی درباره بازار آتی و سهام
سهام بخشی از دارایی‌های ثبت‌شده یک شرکت است که در بورس عرضه می‌شود و معامله‌گران با پرداخت مبلغ مشخصی می‌توانند مالکیت آن را برعهده بگیرند. هدف از این کار تامین بخشی از نقدینگی مورد نیاز برای صنایع است که برای انجام پروژه‌های مختلف به‌کار می‌رود.
انجام معامله در بازار سهام به این صورت است که شما با تحلیل نمودارها و بررسی وضعیت بنیادی شرکت، سهمی را انتخاب می‌کنید تا درصورت بالارفتن قیمت، با فروش آن به سود مورد نظر برسید.
حال اگر می‌خواهید بدانید که منظور از بازار آتی در بورس چیست؟ باید گفت در بخشی از بورس، قراردادهایی برای خریدوفروش کالا تنظیم می‌شود که قیمت آن را برای انجام یک معامله در آینده مشخص می‌کند. این بستر به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بازار مشتقه به‌شمار می‌رود.
به‌طور کلی طرفین معامله در بازار آتی ابتدا روی قیمت کالا با هم توافق کرده و ازطرفی تمامی مشخصات همچون کمیت، کیفیت، تاریخ و محل مورد نظر برای تحویل کالا را در قرارداد ثبت می‌کنند.
بررسی تفاوت‌های بازار آتی و سهام
یکی از مهم‌ترین مشخصات بازار آتی، دوطرفه بودن آن است به این معنی که شما علاوه‌بر اینکه می‌توانید در روند صعودی، معامله انجام دهید و انتظار سود داشته باشید، بعداز قرارگیری بازار در مسیر نزولی نیز امکان کسب سود برای‌تان فراهم می‌شود.
این مورد را می‌توان یکی از تفاوت‌های اصلی بازار آتی و سهام دانست، چراکه معامله هر سهم تنها در مواقعی شما را به سود می‌رساند که شاهد افزایش قیمت آن باشید. دیگر تفاوت‌های اساسی بین این 2 بازار به‌صورت زیر هستند.
زمان معاملات در بازارهای آتی و سهام
انجام معاملات در بازار آتی از روز شنبه تا چهارشنبه در ساعت 10:30 دقیقه صبح شروع می‌شود و تا ساعت 17 ادامه پیدا می‌کند که شامل پیش‌گشایش، بازه اصلی و دوره پایانی است.
در زمان پیش‌گشایش که بین ساعت 10 تا 10:30 طول می‌کشد، تنها می‌توان ثبت، ویرایش و حذف درخواست‌ها را انجام داد اما هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. در دوره پایانی که 5 دقیقه انتهایی بازار را تشکیل می‌دهد امکان حذف سفارش یا ثبت درخواست‌های جدید وجود ندارد. درضمن فعالیت بازار آتی در روزهای پنج‌شنبه از ساعت 10 تا 16 قابل اجرا خواهد بود.
ازسوی‌دیگر بازار سهام از شنبه تا چهارشنبه فعال است و در طول روزهای معاملاتی نیز سرمایه‌گذاران می‌توانند از ساعت 8:30 تا 12:30 فرایندهای مورد نیاز را انجام دهند. 30 دقیقه ابتدایی نیز مربوط به دوره پیش‌گشایش می‌شود که تنها برای ثبت و ویرایش سفارش‌ها مناسب خواهد بود اما دوره پایان ندارد.
بستر مورد نیاز برای انجام معاملات
از دیگر تفاوت‌هایی که باید برای بازار آتی و سهام در نظر گرفت، بستر مورد نیاز برای معامله است. شما برای خریدوفروش کالا باید به بازار مشتقه مراجعه کنید اما سهام شرکت‌ها در بستر بورس اوراق بهادار دادوستد می‌شود.
با توجه به اینکه در سال‌های اخیر بسترهای آنلاین برای معامله در بورس توسعه پیدا کرده‌اند، هرکدام از بازارهای سهام و آتی دارای سامانه مشخصی هستند که شما با دریافت نام کاربری و رمز عبور می‌توانید در آنها فعالیت کنید.
شناسه معاملاتی برای حضور در بازار سهام و آتی
افرادی که قصد دارند تا وارد بازار آتی شوند، باید برای دریافت کد معاملات ابزار مشتقه اقدام کنند درحالی‌که برای حضور در بازار سهام داشتن کد بورسی کافی است. در ضمن شما برای انتخاب کارگزاری واسط نیز محدودیت دارید و درصورت انتخاب قرارداد آتی، تنها باید در یک کارگزاری تمام مراحل کاری خود را اجرا کنید اما درخصوص سهام امکان دسترسی به چندین مرکز وجود دارد.
حساب بانکی مورد نیاز برای بازارهای آتی و سهام
برای سرمایه‌گذاری در بازار آتی باید 2 حساب داشته باشید که شامل عملیاتی و پشتیبان است که به‌ترتیب در اختیار سازمان بورس و معامله‌گر قرار دارند. ساختار بازار آتی به این صورت طراحی شده که موجودی همیشه نزد خود فرد باقی می‌ماند. نوع حساب‌های قابل پذیرش در این بازار نیز شامل قرص‌الحسنه و کوتاه‌مدت هستند که تنها باید متعلق به بانک سامان و ملت باشند.
برای اینکه برداشت وجه را انجام دهید، در گام اول درخواست خود را به کارگزاری می‌دهید و سپس با تایید سازمان بورس، پول از حساب عملیاتی به حساب شخصی شما انتقال داده می‌شود.
در بازار سهام فرایند جور دیگری دنبال خواهد شد و سرمایه معامله‌گران در حساب کارگزاری نگهداری می‌شود تا هر زمانی که خود فرد درخواستی مبنی‌بر برداشت وجه ثبت کند. نوع حساب مورد نیاز برای این کار نیز قوانین و شرایط خاصی ندارد.
نوع نمادهای درج‌شده در تابلو معاملات بازار سهام و آتی
طبق قوانینی که سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه می‌دهد، در هر بخش از بازار سرمایه باید به‌منظور نشان‌دادن دارایی‌های قابل معامله از یک نام منحصربه‌فرد استفاده کرد که با عنوان نماد معاملاتی شناخته می‌شود.
الگوی مشخص‌شده برای تنظیم نماد معاملاتی در بازار سهام شامل یکی از حروف الفبا است که صنعت مربوط به شرکت را نشان می‌دهد و بخش دیگر ترکیبی از نام اصلی شرکت خواهد بود.
حال برای تعیین نمادهای معاملاتی در بازار آتی از الگوی متفاوتی استفاده می‌شود که شامل بخش‌های مختلفی همچون نام کالای مورد نظر، ماه و تاریخ تنظیم قرارداد است که در بخش ابتدایی اسم کالا و ماه با حروف انگلیسی قابل مشاهده خواهد بود.
میزان ریسک‌پذیری در بازارهای آتی و سهام
به‌طور کلی سرمایه‌گذاری در هرکدام از این بازارها خطرات مختص به خود را دارد اما می‌توان گفت که معامله سهام و قراردادهای آتی از این نظر هم با یکدیگر تفاوت دارند.
معمولا سهام شرکت‌ها در بورس بیشتر از دیگر بخش‌ها تحت تنش و نوسان قرار می‌گیرد که این مسئله ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد، اما با انجام معامله در بازار آتی چنین خطراتی کم‌تر به چشم می‌آید.
یکی از ویژگی‌هایی که به شما ثابت می‌کند سرمایه‌گذاری در بازار آتی ریسک معامله را کاهش می‌دهد، تضمین اولیه است. زمانی که یک قرارداد تنظیم می‌شود، خریداران و فروشندگان مبلغی را به‌عنوان ضمانت به سازمان بورس پرداخت می‌کنند که بیانگر اجرای حتمی مفاد قرارداد خواهد بود.
البته باید این را هم در نظر داشته باشید که در بازار آتی، توافق‌ها در زمان حال انجام می‌شوند و معامله در آینده اجرا خواهد شد، اما خریدوفروش در بورس سهام به‌صورت لحظه‌ای است و این مورد نیز تاثیر زیادی روی افزایش ریسک دارد.
دارایی‌های پایه در بازارهای سهام و آتی
چیزی که شما در معامله‌های بازار آتی به‌دست می‌آورید و به‌عنوان دارایی‌های پایه مد نظر قرار می‌گیرد، کالاهایی با استاندارد مشخص است اما در بازار سهام صاحب یک سبد متشکل از سهام شرکت‌های مختلف می‌شوید.
با این حساب نوع دارایی‌های پایه شما نیز دیگر ویژگی مهمی است که باعث ایجاد وجه تمایز بین بازار آتی و سهام می‌شود که هنگام شروع سرمایه‌گذاری باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید.
کارمزد انجام معاملات در بازار سهام و آتی
شما در نقش یک معامله‌گر به‌دنبال ثبت هرگونه درخواستی مبنی‌بر خرید یا فروش در بازار سرمایه، باید کارمزدهای مشخصی را به سازمان بورس و کارگزاری پرداخت کنید که برای قراردادهای آتی و سهام متفاوت خواهد بود و براساس قوانین قابل محاسبه است.
در مورد بازار سهام، شما برای هر خرید و فروشی باید به‌ترتیب 0.003712 و 0.0088 از ارزش معامله را به‌عنوان کامزد بپردازید، درحالی‌که برای قراردادهای آتی مجموع کارمزد پرداختی شما برای خرید و فروش با هم برابر است و به چیزی در حدود 0.00068 مبلغ معاملات می‌رسد.
حداقل تغییر قیمت در بازار آتی و سهام
حداقل تغییرات قیمتی، مسئله دیگری به‌شمار می‌رود که باید برای بررسی مهم‌ترین تفاوت‌ها بین انواع بازار سهام و آتی مورد توجه قرار دهید. طبق نظر مسئولان مربوط این بازه برای قراردادهای آتی برابر با 10 تومان است و شما باید مضربی از این مبلغ را انتخاب کنید اما برای سهام کف قیمتی یک ریال در نظر گرفته می‌شود.
بازار سهام را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم یا بازار آتی؟
با اطلاع از تمامی تفاوت‌های آشکار بین بازارهای آتی و سهام که نشان از وضعیت کلی آنها دارد، برای سرمایه‌گذاری در هر بستری باید اولویت‌های خود را مورد بحث و بررسی قرار دهید تا تصمیم‌گیری برای‌تان راحت‌تر باشد.
به‌عنوان مثال، می‌توان این‌طور گفت که اگر کسی به‌دنبال سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و پرریسک باشد، با انتخاب بازار سهام خیلی راحت‌تر خواسته‌های خود را محقق می‌کند، حال اگر اهداف طولانی‌مدت دارید بهتر است معامله در بازار آتی را انتخاب کنید.
جمع‌بندی
در بازار سرمایه می‌توان بسترهای مختلفی را برای انجام معامله در نظر گرفت که سهام و قرارداد آتی به‌عنوان گزینه‌های پرطرفدار شناخته می‌شود که از جنبه‌های مختلفی همچون میزان کامزد پرداختی سرمایه‌گذاران، نوع نمادهای درج‌شده، دارایی‌های پایه و حداقل قیمت تعیین‌شده با هم تفاوت دارند.
