راهنمای خرید کارت گرافیک

کارت گرافیک یکی از مهم‌ترین اجزای کامپیوتر و لپ‌تاپ است که نقش مهمی در کیفیت محتواهای بصری و گیمینگ دارد. انتخاب کارت گرافیک مناسب، نیازمند تخصص و یا آگاهی از نکات مهم خرید است. متاسفانه برخی از کاربران تصور می‌کنند که کیفیت کارت گرافیک تنها تابع قیمت است. این تصور اشتباه است. در مواردی نیز کاربران به دلیل قیمت بالای کارت گرافیک مناسب از خرید آن خودداری می‌کنند. این تصمیم نیز اشتباه است. چرا که موضوع قیمت بالای محصول را می‌توان با خرید اقساطی از دیجی‌پی به راحتی حل کرد.

علاوه بر قیمت، برای انتخاب درست کارت گرافیک، عوامل دیگری مانند نوع کارت گرافیک، قدرت پردازشی، رم اختصاصی، و فرکانس کاری نیز اهمیت زیادی دارند. در این مطلب، تمام نکات لازم و مرتبط را برای انتخاب کارت گرافیک مناسب به شما ارائه می‌دهیم.

موارد قابل توجه در خرید کارت گرافیک

در خرید کارت گرافیک عوامل زیادی وجود دارند که توجه به آنها مهم است. برخی از این موارد عبارتند از:

• مدل کارت گرافیک
• کارت گرافیک یکپارچه یا اختصاصی
• نوع و سرعت حافظه
• نوع هسته‌های پردازنده
• ابعاد کارت گرافیک
• توان طراحی حرارتی (TDP)
• پورت‌ها، سرعت کلاک، درایور
• مدار تنظیم کننده ولتاژ (VRM)
• سازگاری با صفحه نمایش
• بودجه

مدل کارت گرافیک

در حال حاضر دو شرکت انویدیا و AMD به عنوان تولیدکنندگان قدرتمند کارت گرافیک، مطرح هستند. کارت‌های تولید شده بین این دو شرکت از مزایا و معایب خاصی برخوردارند. اما به طور کلی گفته می‌شود انویدیا عملکرد بهتری دارد و AMD از نظر قیمت مقرون به صرفه‌تر است. چنانچه در مواردی، برخی از کارت‌های گرافیکی انویدیا بدون رقیب هستند. کارت گرافیک انویدیا جی فورس RTX 4090 از جمله این کارت‌ها است که تقریبا رقیبی برای آن وجود ندارد.

البته AMD نیز تلاش‌هایی برای عرضه کارت‌های گرافیک قدرتمند داشته است. کارت گرافیک RX 7900 XTX از جمله این کارت‌ها است که رقیب کارت گرافیک انویدیا جی فورس RTX 4090 به حساب می‌آید. ولی کارت گرافیک RTX 4090، از معماری جدید ada lovelace استفاده می‌کند که از فناوری‌های جدیدی مانند ray tracing و DLSS پشتیبانی می‌کند. این فناوری‌ها، باعث بهبود کیفیت گرافیکی بازی‌ها و کاهش مصرف برق کارت گرافیک می‌شوند.

کارت گرافیک RX 7900 XTX نیز از معماری جدید RDNA 3 استفاده می‌کند که از فناوری‌های جدیدی مانند ray tracing و Infinity Cache پشتیبانی می‌کند. با این حال، معماری ada lovelace از نظر تعداد هسته CUDA، فرکانس کاری و حافظه اختصاصی، برتری دارد.

کارت گرافیک یکپارچه یا اختصاصی

یکپارچه یا اختصاصی بودن کارت گرافیک از دیگر موضوعات مهم و قابل توجه در هنگام انتخاب کارت است. به طور کلی کارت گرافیک یکپارچه به پیش فرض در داخل مادربرد نصب شده است و از نظر کاربری ساده است. این نوع کارت‌ها معمولاً در لپ تاپ‌های ارزان قیمت یافت می‌شود و برای بازی‌های ساده مناسب‌تر هستند.

با این حال مصرف انرژی و تولید گرمای این نوع کارت‌ها نیز کمتر است. از طرفی این نوع کارت‌ها قابل ارتقا نیستند. اما در مقابل کارت‌های اختصاصی به صورت جداگانه خریداری شده و قابل نصب بر روی مادربرد هستند. این کارت‌ها را به راحتی می‌توان ارتقا داد و به جای آنها از کارت‌های حره‌ای‌تر و قدرتمندتر استفاده کرد. کارت‌های اختصاصی برای نرم افزارهای سنگین مانند Adobe Premiere Pro یا Adobe Photoshop مناسب هستند.

نوع و سرعت حافظه

در هنگام انتخاب کارت گرافیک، نوع حافظه و ویژگی‌های آن (سرعت، اندازه، مصرف انرژی) اهمیت زیادی دارند. کارت‌هایی که در بازار موجود هستند از نظر حافظه چندین مدل هستند. برخی از انواع رایج کارت‌های گرافیک بر اساس حافظه عبارتند از:

GDDR5:

• سرعت انتقال داده: حداکثر 8 گیگابیت بر ثانیه
• سال انتشار: 2008
• ویژگی‌های کلیدی: بهبود کارایی انرژی نسبت به GDDR4

GDDR5X:

• سرعت انتقال داده: حداکثر 12 گیگابیت بر ثانیه
• سال انتشار: 2016
• ویژگی‌های کلیدی: سیگنال‌دهی PAM4 برای پهنای باند بیشتر

GDDR6:

• سرعت انتقال داده: حداکثر 16 گیگابیت بر ثانیه
• سال انتشار: 2018
• ویژگی‌های کلیدی: ولتاژ کاری پایین‌تر، بهبود کارایی انرژی

GDDR6X:

• سرعت انتقال داده: حداکثر 21 گیگابیت بر ثانیه
• سال انتشار: 2020
• ویژگی‌های کلیدی: سیگنال‌دهی PAM4، تراکم پهنای باند بیشتر

GDDR7:

• سرعت انتقال داده: حداکثر 32 گیگابیت بر ثانیه (پیش‌بینی شده)
• سال انتشار: هنوز منتشر نشده (انتظار می‌رود در سال‌های 2024-2025 منتشر شود)
• ویژگی‌های کلیدی: فناوری DCD (Data-Clock-Doubling) برای دو برابر شدن نرخ داده موثر

حافظه با پهنای باند بالا HBM

HBM نیز نمونه‌ای دیگر از حافظه کارت گرافیک است که تراشه‌های آن به صورت عمودی روی هم قرار گرفته‌اند و از طریق یک لایه خاص به نام لایه interposer به هم متصل می‌شوند. HBM در مقایسه با GDDR سرعت انتقال داده کمتر دارد (1-2 گیگابیت بر ثانیه) اما به دلیل طراحی، پهنای باند بالاتری را ارائه می‌دهد. این تراشه از نظر اندازه نیز کوچک‌تر از تراشه‌های GDDR است. این ویژگی باعث شده است تا تراشه، فضای کمتری را در کارت گرافیک اشغال کند. ویژگی خوب دیگر HBM دسترسی سریع‌تر به داده‌ها با تاخیر کمتر است. این ویژگی نیز به دلیل طراحی خاص این تراشه یعنی طراحی عمودی آن ایجاد شده است.مصرف برق HBM کمتری نیز نسبت به GDDR دارد.

ظرفیت حافظه گرافیکی

میزان حافظه‌ای که یک کارت گرافیک برای پردازش داده‌های بصری نیاز دارد، نیز جزء ویژگی‌های مربوط به حافظه کارت گرافیکی است. کارت‌های گرافیک گیمینگ امروزه معمولاً با حداقل 4 گیگابایت عرضه می‌شوند. البته در رده‌های بالاتر این ظرفیت به 16 گیگابایت نیز می‌رسد. میان ظرفیت حافظه و رزولوشن آن رابطه مستقیمی وجود دارد. مثلا اگر می‌خواهید بازی‌های خود را با رزولوشن 720P تجربه کنید ظرفیت حافظه 2 گیگابایت برای شما مناسب است.

همچنین برای رزولوشن 1080P، ظرفیت 4-6 گیگابایت، برای رزولوشن 2K، ظرفیت 6- 8 گیگابایت و در نهایت برای رزولوشن 4K، ظرفیت 8- 12 گیگابایت لازم است. پیشنهاد ما این است که برای تجربه بازی‌های روان‌تر سراغ کارت‌های میان رده با ظرفیت 4 تا 6 گیگابایت حافظه گرافیکی بروید.

با توجه به توضیحاتی که درباره حافظه و رزولوشن کارت گرافیک دادیم، شما برای بازی‌های 4K، به یک کارت گرافیک قدرتمند با بیش از 8 گیگابایت حافظه گرافیکی از نوع GDDR6، سرعت کلاک بالا و هسته‌های محاسباتی متعدد نیاز دارید. (در ادامه در رابطه با سرعت کلاک و هسته‌های محاسباتی یا پردازنده نیز توضیحات لازم آورده شده است.)

نوع هسته‌های پردازنده

در نظر گرفتن نوع هسته‌های پردازنده نیز از دیگر مواردی است که در کارت گرافیک باید به آن توجه داشته باشیم. هسته‌های پردازنده در کارت‌های گرافیک Nvidia و AMDبا نام‌های متفاوتی مشخص می‌شوند. چنانچه هسته‌های Nvidia با نام CUDA شناخته می‌شود و هسته AMD با نام Stream Processors. اما جدا از نام هسته‌ها، آنچه که در این مورد اهمیت دارد، تعداد هسته‌ها است.

به طور کلی هر چه تعداد هسته‌های کارت گرافیک بیشتر باشد، به معنای آن است که محصول سریع‌تر و قدرتمندتر است. اما تعداد زیاد هسته‌ها همیشه به معنای کیفیت بالاتر نیست و به عبارتی به تنهایی شاخص مناسبی محسوب نمی‌شود. در کنار تعداد هسته‌ها، معماری GPU نیز نقش مهمی دارد. چنانچه مدل‌های جدیدتر هسته‌های کمتری دارند اما معماری آنها جدیدتر است. با این حال عملکرد این هسته‌ها بهتر از مدل‌های قدیمی‌تر با هسته‌های بیشتر و معماری قدیمی است.

هسته‌های ردیابی پرتو (NVIDIA RTX)

انویدیا علاوه بر هسته‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، به تازگی هسته‌های ردیابی پرتو یا RTX را نیز معرفی کرده است. این پردازنده‌ها جزء پردازنده‌های تخصصی هستند که در کارت‌های گرافیک سری RTX معرفی شده است. هسته‌های ردیابی پرتو برای تسریع در ارائه افکت‌های نور و سایه واقعی با استفاده از فناوری ردیابی پرتو طراحی شده‌اند. این ویژگی، باعث افزایش واقع گرایی بصری در بازی‌ها و سایر برنامه‌های گرافیکی فشرده می‌شود.

هسته‌های Tensor

پردازنده‌های تانسور نیز جزء پردازنده‌های تخصصی شرکت انویدیا هستند که در کارت‌های سری NVIDIA RTX نیز یافت می‌شوند. این پردازنده‌ها برای تسریع در کارهای پردازشی سنگین مناسب هستند. بنابراین لازم است توجه داشته باشید که هرچه GeForce RTX کارت بالاتر باشد، به احتمال زیاد هسته‌های RT و Tensor بیشتری دارد.

ابعاد کارت گرافیک

توجه به اندازه کارت گرافیک به دلیل سازگاری آن با دستگاه شما اهمیت دارد. بدین معنا که باید کارتی را تهیه کنید که ابعاد آن به خوبی در دستگاه شما قرار بگیرد. کارت‌های گرافیک از نظر ابعاد بسیار متفاوت هستند و با ویژگی‌هایی همچون تک پورت، دو پورت و گاهی اوقات سه پورت، نیم قد، بلند و… عرضه می‌شوند. برای این که بدانید آیا ابعاد کارت گرافیک به دستگاه شما می‌خورد یا نه، باید کیس یا مادربرد دستگاه خود را بررسی کنید.

یعنی به طول، ارتفاع و ضخامت کارت گرافیک دقت کنید؛ سپس فضای موجود در دستگاه خود را اندازه گیری کنید. اکثر کارت‌های گرافیک گیمینگ تمام طول (Full-length) هستند و دو اسلات روی مادربرد اشغال می‌کنند.

این کارت‌ها علیرغم آنکه از نظر فنی از یک یا دو اسلات استفاده می‌کنند، اما تا حدودی اجزای مجاور را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مثلا مادربردهای کوچک، اغلب تا 8 اینچ طول را پشتیبانی می‌کنند؛ اما مادربردهای استاندارد، محدودیت‌های ابعادی کمتری دارند.

توان طراحی حرارتی (TDP)

TDP یا همان توان طراحی حرارتی، به عنوان حداکثر مقدار حرارتی تولید شده توسط یک CPU یا GPU که سیستم خنک کننده آن طراحی شده است، تعریف می شود.TDP بر حسب وات مشخص می‌شود. البته TDP مستقیماً مصرف برق را نشان نمی‌دهد. در واقع رابطه بین TDP و مصرف برق واقعی می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد. پردازنده‌های گرافیکی معمولا سطح TDP بالایی دارند، زیرا کارهای سنگین‌تری را انجام می‌دهند و از این رو گرمای بیشتری تولید می‌کنند.

به طور کلی. پردازنده‌های گرافیکی با TDP بالا برای گیمینگ، ویرایش ویدئو و یادگیری ماشینی قوی‌تر و مناسب‌تر هستند. این کارت‌ها می‌توانند مقادیر TDP بسیار بالاتر از 200 وات داشته یا حتی بیش از 300 وات داشته باشند. در حالی که پردازنده‌های گرافیکی با TDP پایین‌تر برای اموری همچون مرور اینترنت یا امور اداری مناسب‌تر هستند.

برای کارت‌های گرافیکی سطح پایه یا کم مصرف که برای کارهای اساسی طراحی شده‌اند، TDP ممکن است در محدوده 30 وات تا 75 وات یا حتی کمتر باشد. با این حال وقتی کارت گرافیکی با TDP بالا تهیه می‌کنید باید یک راه حل خنک کننده قوی نیز برای آن در نظر داشته باشید. حفظ دمای پایین در افزایش طول عمر پردازنده گرافیکی نقش مهمی دارد.

سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته با فن‌های متعدد، از قابلیت حفظ دما در سطح پایین برخوردار هستند و بدین ترتیب عملکرد کارت گرافیک را افزایش می‌دهند. سیستم‌های خنک کننده معمولا توسط شرکت‌هایی مانند MSI و Asus به صورت سفارشی ساخته می‌شوند. البته دو شرکت انویدیا و AMD نیز سیستم‌های خنک کننده را تهیه می‌کنند؛ اما اگر سیستم خنک کننده از نوع سفارشی باشد؛ معمولا قیمت آن بالاتر است.

پورت‌های کارت گرافیک

رابط یا پورت‌ها برای اتصال کارت گرافیک به دستگاه‌های خارجی مانند مانیتور کاربرد دارد. بنابراین لازم است که مطمئن شوید کارت شما دارای پورت‌های مناسب برای مانیتور است. به عنوان مثال DisplayPort برای 4K در 60 هرتز مناسب است، در حالی که HDMI 2.0 از وضوح و نرخ تازه سازی یکسانی پشتیبانی می‌کند.

کارت‌های گرافیک انویدیا و AMD معمولاً دارای انواع پورت‌ها هستند. چنانچه HDMI برای خروجی‌های صوتی و تصویری دیجیتال استفاده می‌شود. DisplayPort که یک رابط نمایشگر دیجیتال است که برای نمایشگرها با وضوح بالا استفاده می‌شود. پورت DVI که رابط بصری دیجیتال برای خروجی ویدئوی دیجیتال است و پورت VGA نیز یک پورت استاندارد است که برای خروجی ویدئو کامپیوتر استفاده می‌شود.

سرعت کلاک کارت گرافیک

منظور از سرعت کلاک، سرعتی است که پردازنده گرافیکی با آن کار می‌کند. سرعت کلاک با مگاهرتز اندازه گیری می‌شود. اهمیت سرعت کلاک به این دلیل است که بر عملکرد کارت گرافیک در بازی‌ها و سایر برنامه‌ها تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، یک پردازنده گرافیکی با سرعت کلاک 8 گیگاهرتز می‌تواند 8 میلیارد بار در ثانیه به حافظه خود دسترسی داشته باشد.

البته حداقل و حداکثر سرعت کلاک در بین کارت‌های گرافیک مختلف، متفاوت است. سازندگان کارت گرافیک، اغلب سرعت کلاک را به صورت پیش‌فرض را تنظیم می‌کنند، با این حال بسیاری از پردازنده‌های گرافیکی پتانسیل اورکلاک را دارند. این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا بتوانند سرعت کلاک را برای عملکرد بهتر افزایش دهند.

درایور کارت گرافیک

کارت‌های گرافیک برای کارکرد صحیح به درایور نیز نیاز دارند. اگر درایور مناسب را نصب نکنید، کارت گرافیک شما به درستی کار نمی‌کند. AMD و انویدیا هر دو جزء شرکت‌هایی هستند که درایورهای مرتبط با کارت گرافیک را بر روی سایت خود قرار می‌دهند و دائما نیز آن‌ها را به روزرسانی می‌کنند.

درایورها، رابط سیستم عامل و سخت افزار هستند. بنابراین پشتیبانی کارت گرافیک شما از درایورهای لازم می‌تواند عملکرد کارت گرافیک را بهبود ببخشید. با توجه به این موضوع لازم است در هنگام خرید کارت گرافیک به پشتیبانی کارت از درایورها نیز توجه داشته باشید.

مدار تنظیم کننده ولتاژ (VRM)

VRM ولتاژ پردازنده گرافیکی و تراشه‌های حافظه را کنترل می‌کند. وظیفه اصلی VRM درواقع تبدیل ولتاژ ورودی از منبع تغذیه به یک ولتاژ پایدار و مناسب برای اجزای کارت گرافیک مانند GPU (واحد پردازش گرافیک) و حافظه است. VRM از دو نوع تک فاز و چند فازی است.

تک فازها بیشتر در کارت‌های قدیمی و نه چندان حرفه‌ای استفاده می‌شدند؛ اما کارت‌های گرافیک فعلی به قدرت زیادی نیاز دارند و یک VRM تک فاز (ماژول تنظیم کننده ولتاژ) برای آنها کافی نیست. با این حال نسخه‌هایی از نوع تک فاز نیز هنوز در بازار موجود است که بهتر است سراغ این گزینه‌ها نروید.

سازگاری با صفحه نمایش

برای نمایشگرهای با وضوح و رفرش ریت کمتر، یک کارت گرافیک میان رده کافی است. کارت‌های سطح بالا برای نمایشگرهای پیشرفته ایده‌آل هستند. بنابراین هنگام خرید اطمینان حاصل کنید که کارت گرافیک شما با قابلیت‌های صفحه نمایش شما مطابقت داشته باشد تا از ویژگی‌های آن حداکثر استفاده را ببرید. Freesync برای کارت‌های گرافیک ساخته شده توسط AMD مناسب است، در حالی که G-Sync برای کارت‌های ساخته شده توسط Nvidia مناسب است. با توجه به این ویژگی‌ها، هنگام انتخاب کارت گرافیک، باید مطمئن شوید که کارت با نمایشگر شما سازگار باشد.

بودجه

در نهایت آنکه در هنگام خرید بهتر است به قیمت کارت گرافیک نیز توجه داشته باشید. البته اگر قرار باشید به موضوع قیمت محدود بمانید، قادر به خرید کارت گرافیک مناسب نخواهید بود. بهتر است موضوع قیمت را تابع سایر عوامل قرار دهید. پیشنهاد ما این است که حالا که امکان خرید قسطی وجود دارد سراغ کارتی مناسب با کاربری خود بروید نه کارتی مقرون به صرفه که صرفا ارزان است و کارآیی چندانی نیز ندارد.

سخن نهایی

همانطور که مشاهده کردید فاکتورهای زیادی در انتخاب یک کارت گرافیک مناسب، دخیل هستند. ما در این مطلب تقریبا بیشتر فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب کارت گرافیک را بررسی کردیم. توجه به فاکتورهای فوق تاثیر زیادی در انتخاب درست و آگاهانه شما دارند. بنابراین لازم است پیش از خرید حتما به این فاکتورها توجه داشته باشید و علاوه بر کاربری، سایر شرایط خود از جمله وضعیت دستگاه، سازگاری کارت گرافیک با دستگاه و… را نیز در نظر بگیرید.

در صورتی که کارت انتخابی شما قیمت بالایی داشت؛ دوباره تاکید می‌کنیم که حتما از خرید اقساطی استفاده کنید تا بتوانید مسائل و مشکلات مالی را نیز به راحتی پشت سر بگذارید.