از تاریخچه بانکداری الکترونیک چه می‌دانید؟

بانکداری الکترونیک یا e-banking اصطلاحی است که به معاملاتی که بین شرکت‌ها، سازمان‌ها، افراد و مؤسسات بانکی به صورت الکترونیک انجام می‌شود، گفته می‌شود. احتمالا همه ما می‌دانیم که تاریخچه آغاز معاملات بانکی با گسترش اینترنت در ارتباط است، اما کمتر کسی از ما می‌داند که بانکداری الکترونیک دقیقا از چه زمانی آغاز شد و توسط چه کشوری به کار گرفته شد.

اگر این موضوع برای شما نیز مهم است و دوست دارید اطلاعاتی در مورد تاریخچه بانکداری الکترونیک داشته باشید، با این نوشته همراه باشید تا اطلاعات لازم در این رابطه را به دست آورید.  

بانکداری الکترونیک چیست؟

بانکداری الکترونیک شکلی از بانکداری است که در آن مبالغ مورد نظر به جای تبادل وجه نقد، چک یا سایر انواع اسناد کاغذی از طریق مبادله سیگنال‌های الکترونیکی منتقل می‌شود. انتقال وجوه بین موسسات مالی مانند بانک‌ها، اتحادیه‌های اعتباری، موسسات مالی و موسسات تجاری مانند فروشگاه‌ها صورت می‌گیرد.

هر زمان که شخصی پول نقد را از دستگاه باجه خودکار (ATM) برداشت کند یا با استفاده از کارت اعتباری برای خرید اقدام کند، وجوه از طریق بانکداری الکترونیکی منتقل می‌شود.  

انفجار اینترنت و پدید آمدن بانکداری آنلاین

برای اولین بار در اواسط دهه 1970، برخی از بانک‌ها به مشتریان خود بانکداری الکترونیکی را ارائه کردند. این اتفاق در سال 1985 رخ داد و به دنبال آن انفجار اینترنت در اواخر دهه 1990 باعث شد مردم به انجام تراکنش‌های اینترنتی روی آورند. با وجود سقوط دات کام، بانکداری الکترونیک در کنار اینترنت رشد کرد. در رابطه با محل آغاز بانکداری الکترونیک، نمی‌توان این پدیده را مختص کشوری خاص دانست اما گفته شده است این روند هم در ایالات متحده و هم در بریتانیا شروع شد.

یعنی این پروسه به طور همزمان و در هر دو کشور شروع به رشد کرد. هر چند برخی معتقدند که این اتفاق ابتدا در ایالات متحده آغاز شد، سپس انگلیس نیز آن را به کار گرفت. به طور کلی با ورود شبکه جهانی وب، بانک‌های سنتی به مشتریان خود دسترسی آنلاین به حساب خود را ارائه کردند. امروزه تقریبا نیمی از آمریکایی‌ها به صورت آنلاین معاملات بانکی خود را انجام می‌دهند. البته پیش از آن یعنی پیش از بانکداری الکترونیکی، بانکداری در آمریکا به صورت خانگی بود.

بانکداری خانگی به مشتریان امکان دسترسی به حساب‌های خود و انجام تراکنش‌های اولیه را از طریق تلفن می‌داد. رابرت اسپایسر، یکی از معاونان معروف عرصه بانکداری آمریکا می‌گوید از آنجا که بانک‌های خانگی نتوانستند علاقه کافی برای مصرف‌کنندگان را ایجاد کنند، از این رو بانکداری آنلاین برای اولین بار در اوایل دهه 1980 در نیویورک معرفی شدند.

بر این اساس چهار بانک بزرگ  – Citibank، Chase Manhattan، Chemical  و Manufacturers Hanover –  خدمات بانکداری خانگی را به صورت اینترنتی ارائه کردند. ابتدا بانک Chemical  خدمات خود را برای افراد و مشاغل کوچک در سال 1983 معرفی کرد. این بانک به مشتریان حقیقی و حقوقی مانند موسسات تجاری کوچک اجازه می‌داد تا ثبت‌ دسته چک‌های الکترونیکی را حفظ کنند، مانده حساب‌ها را ببینند و وجوه خود را بین حساب‌های چک و پس‌انداز منتقل کنند.

با این حال، این بانک توانست مشتری‌های کافی را جذب کند و در سال 1989 کنار گذاشته شد. جالب آنکه بانک‌های دیگر نیز تجربه مشابهی داشتند. در حالی که موسسات مالی در اواسط دهه 1990 اقداماتی را برای پیاده سازی خدمات بانکداری الکترونیک انجام دادند، بسیاری از مصرف کنندگان در انجام تراکنش‌های پولی از طریق وب مردد بودند. پذیرش گسترده تجارت الکترونیک مبتنی بر شرکت‌های پیشرو مانند  America Online، Amazon.com  و eBay لازم بود تا ایده پرداخت آنلاین را رایج کند.

بانک ولز فارگو اولین بانک ایالات متحده بود که در سال 1995 خدمات حسابداری را به وب سایت خود اضافه کرد. سایر بانک‌ها نیز به سرعت از آن پیروی کردند. در همان سال پرزیدنت اولین بانک در ایالات متحده بود که حساب‌های بانکی خود را از طریق اینترنت افتتاح کرد. طبق تحقیقات انجام شده توسط Online Banking Report، تا پایان سال 1999، کمتر از 0.4 درصد از خانوارها در ایالات متحده از بانکداری آنلاین استفاده می‌کردند.

اما علیرغم استقبال کم آمریکاییان، تا سال 2000، 80 درصد از بانک‌های ایالات متحده بانکداری الکترونیکی را ارائه کردند. اما اقبال مشتریان به بانکداری الکترونیکی همچنان تدریجی و آرام بود. به عنوان مثال، در بانک آمریکا، 10 سال طول کشید تا 2 میلیون مشتری بانکداری الکترونیک به دست آورد. در آغاز سال 2004، حدود 33 میلیون خانوار ایالات متحده (31٪ از بازار) از بانکداری آنلاین استفاده می‌کردند. بر اساس نظرسنجی گروه گارتنر، پنج سال بعد، 47 درصد از آمریکایی‌ها به صورت آنلاین به بانکداری الکترونیکی روی آوردند.

بانک‌ها به تدریج خدمات الکترونیکی خود را به شکل‌های متفاوت ارائه دادند و بسیاری از کسب و کارها با تعریف درگاه پرداخت و همکاری با بانک‌ها، انجام بسیاری از خدمات را به شکل مستقیم امکان‌پذیر کردند و  پرداخت و دریافت وجه را از طریق اینترنت نیز میسر شد.

نمونه این سیستم را می‌توان در درگاه پرداخت اینترنتی  IPG نیز مشاهده کرد.   بانکداری آنلاین در بریتانیا تقریباً همزمان با ایالات متحده، آغاز شد. این انجمن ساختمان ناتينگهام بود که در سال 1983 اولین خدمات بانکداری الکترونیکی خانگی بریتانیا را از طریق سرمایه‌گذاری مشترک با  Prestel، یک سرویس اطلاعات کامپیوتری متعلق به  British Telecom معرفی کرد.

بانک‌ها و شبکه جهانی وب در دهه 1990، متوجه شدند که محبوبیت روزافزون وب جهانی به آنها فرصت بیشتری برای تبلیغ خدمات خود می‌دهد. از این رو بانک‌های انگلیس نیز به تدریج به بانکداری الکترونیکی روی آوردند. این پروسه به تدریج در سایر کشورهای جهان نیز طرفدارانی را پیدا کرد و به موضوعی جهانی تبدیل شد. چنانچه امروزه بسیاری می‌توانند تمام عملیات بانکی خود را به آسانی و با یک گوشی کوچک که قابلیت اتصال به اینترنت را داشته باشد انجام دهند.