یادگیری این مفاهیم یکی از نخستین گام‌ها در آموزش ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود و به‌عنوان یکی از موضوعات کلیدی در این زمینه مطرح است. در این مقاله قصد داریم به آموزش اصطلاحات مهم دنیای ارزهای دیجیتال بپردازیم تا درک جامعی از مبانی و مفاهیم پیشرفته‌تر این حوزه به دست آورید؛ با ما همراه باشید.
معرفی اصطلاحات ارز دیجیتال
ارز دیجیتال چیست؟ رمزارز یا ارز دیجیتال نوعی پول مجازی است که به‌صورت دیجیتالی ایجادشده و برای انجام معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد. واژه کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) از ترکیب 2 واژه Crypto رمزنگاری و Currency (ارز) شکل گرفته است.
ارزهای دیجیتال با مفاهیم و اصطلاحات تخصصی همراه هستند که درک آن‌ها برای فعالیت در این حوزه ضروری است. از ماینینگ و بلاکچین گرفته تا هاوینگ و نرخ هش، هریک از این اصطلاحات نقش مهمی در فناوری کریپتوکارنسی ایفا می‌کنند.
آشنایی با تعریف این عبارت‌ها به سرمایه‌گذاران و کاربران کمک می‌کند تا در این بازار آگاهانه‌تر تصمیم‌گیری کرده و معاملات خود را هوشمندانه‌تر مدیریت کنند. در بخش ذیل، لیستی از مهم‌ترین اصطلاحات دنیای ارز دیجیتال را معرفی می‌کنیم.
کریپتوکارنسی (Cryptocurrency)
ارزهای دیجیتال، واحد تبادلات مدرنی هستند که توسط افراد یا گروه‌های مستقل توسعه یافته و مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ارزها، تحت نظارت دولت‌های ملی قرار ندارند؛ به همین دلیل، به‌عنوان گزینه‌ای جایگزین برای ارزهای سنتی محسوب می‌شوند.
کریپتوکارنسی‌ها به‌عنوان واسطه‌های مالی عمل می‌کنند که خارج‌از نظام‌های پولی دولتی فعالیت دارند. بیت‌کوین، شناخته‌شده‌ترین نمونه از این نوع ارزها است که از زمان ورود خود به بازار، محبوبیت گسترده‌ای پیدا کرده است.
بااینحال، 100ها ارز دیجیتال دیگر به‌جز بیت‌کوین وجود دارد و هر ماه تعدادی از آن‌ها معرفی می‌شود. برای تأمین امنیت تراکنش‌ها، کریپتوکارنسی‌ها از پروتکل‌های رمزنگاری پیشرفته‌ای بهره می‌برند که داده‌های حساس را رمزگذاری کرده و از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری می‌کنند.
موجودی حساب (Account Balance)
موجودی حساب، مقدار سرمایه‌ای است که در یک دفتر مالی بانکی یا کیف پول ارز دیجیتال نگهداری می‌شود و کاربر در هرلحظه می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد. از نگاه حسابداری، مانده حساب نشان‌دهنده اختلاف بین تمامی تراکنش‌های بدهکار و بستانکار ثبت‌شده در موجودی یک شرکت است.
آلت کوین (Altcoin)
پس‌از ظهور بیت‌کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال، رمزارزهای دیگری با ساختار مشابه، اما با ویژگی‌های متنوع معرفی شدند. به تمامی ارزهای دیجیتالی که پس‌از بیت‌کوین توسعه یافته‌اند، آلت کوین (Altcoin) گفته می‌شود. این رمزارزها به‌عنوان رقباء بیت‌کوین طراحی شده‌اند و هدف آن‌ها تسهیل تراکنش‌های مالی در یک شبکه همتابههمتا است.
آلت کوین‌ها در راستای افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های تراکنش تلاش می‌کنند و برخی از آن‌ها ویژگی‌های بهتری دارند که در بیت‌کوین وجود ندارد. درحال حاضر، بازار کریپتوکارنسی شامل هزاران آلتکوین است، اما برخی از آن‌ها مانند اتریوم (Ethereum) به‌دلیل عملکرد پیشرفته‌تر و کاربردهای گسترده‌تر، محبوبیت بیش‌تری دارند.
بلاکچین (Blockchain)
بلاکچین یک دفترکل دیجیتال و غیرمتمرکز است که برای ثبت تراکنش‌ها (به‌خصوص درحوزه ارزهای دیجیتال) استفاده می‌شود. این فناوری از زنجیره‌ای از بلوک‌ها تشکیل شده که اطلاعات تراکنش‌ها را به‌صورت رمزنگاری‌شده ذخیره و تأیید می‌کند و از امنیت بالایی برخوردار است.
غیرمتمرکز (Decentralized)
در سیستم‌های غیرمتمرکز، هیچ نهاد یا سازمان مرکزی برای کنترل شبکه وجود ندارد؛ به‌جای آن، قدرت تصمیم‌گیری درمیان اعضاء شبکه توزیع شده است. این ویژگی باعث می‌شود که چنین سیستم‌هایی شفاف‌تر، ایمن‌تر و مقاوم‌تر در برابر دخالت‌های خارجی باشند.
همتابههمتا (Peer-to-Peer)
در دنیای ارزهای دیجیتال، مدل همتابههمتا یک ساختار شبکه‌ای غیرمتمرکز است که در آن کاربران بدون نیاز به واسطه یا نهاد مرکزی، به‌طور مستقیم با یک‌دیگر تعامل دارند. این ارتباط شامل تبادل دارایی‌های دیجیتال، ارائه خدمات یا به اشتراک‌گذاری اطلاعات است.
در یک شبکه همتابههمتا، تمام مشارکت‌کنندگان از حقوق و وظایف یکسانی برخوردارند و کنترل شبکه بین تمامی اعضاء توزیع شده است. هدف اصلی این فناوری، حذف وابستگی به واسطه‌ها، افزایش شفافیت و تضمین امنیت تراکنش‌ها ازطریق رمزنگاری و بلاکچین است.
دفترکل توزیع‌شده (Distributed Ledger)
دفترکل توزیع‌شده (DLT) یک فناوری نوآورانه برای ثبت و ذخیره تراکنش‌ها در یک سیستم غیرمتمرکز است. خلاف پایگاه‌های داده سنتی که اطلاعات را در یک مکان واحد نگهداری می‌کنند، دفترکل توزیع‌شده داده‌های تراکنشی را به‌طور هم‌زمان در چندین نقطه از شبکه ثبت و همگام‌سازی می‌کند.
این ویژگی باعث افزایش شفافیت می‌شود؛ چراکه تمامی اعضاء شبکه می‌توانند سوابق تراکنش‌ها را مشاهده و تأیید کنند. این فناوری، پایه‌ای برای بلاکچین محسوب می‌شود و نقش مهمی در افزایش اعتماد و کاهش وابستگی به نهادهای متمرکز دارد.
ارز فیات (Fiat Currency)
در دنیای ارزهای دیجیتال، ارز فیات به تمام پول‌هایی گفته می‌شود که توسط دولت‌ها صادر و کنترل می‌شوند. این نوع ارز، خلاف رمزارزها، به‌صورت فیزیکی وجود دارد و شامل واحدهای پولی مانند دلار، یورو و پوند است که ارزش آن‌ها براساس سیاست‌های مالی و اقتصادی کشورها تعیین می‌شود.
ارزش ارزهای فیات، وابسته به اعتماد عمومی و پذیرش آن‌ها در سیستم مالی و تجاری یک کشور است. خلاف رمزارزها که مستقل از دولت‌ها عمل می‌کنند و براساس فناوری بلاکچین فعالیت دارند، پول‌های فیات توسط بانک‌های مرکزی منتشرشده و پشتوانه‌هایی مانند طلا یا ذخایر ارزی دارند. درمقابل، رمزارزها دیجیتالی و غیرمتمرکز هستند و ارزش آن‌ها تنها به میزان پذیرش و استفاده کاربران بستگی دارد.
بازار پیش‌بینی (Prediction Market)
بازار پیش‌بینی، یک پلتفرم مالی است که در آن کاربران با پیش‌بینی نتایج رویدادهای آینده به معامله می‌پردازند. در این بازار، شرکت‌کنندگان می‌توانند روی مسائل مختلفی ازجمله تغییرات قیمتی رمزارزها، رویدادهای اقتصادی، نتایج انتخابات و سایر رخدادهای مهم شرط‌بندی کنند.
به‌عنوان مثال، فردی پیش‌بینی می‌کند که قیمت یک رمزارز در یک بازه زمانی مشخص افزایش خواهد یافت. درصورت صحت پیش‌بینی، سود دریافت می‌کند؛ اما اگر پیش‌بینی نادرست باشد، سرمایه‌ای که در بازار قرارداده از دست خواهد رفت.
پامپ و دامپ (Pump and Dump)
بازار ارزهای دیجیتال در هرلحظه شاهد نوسانات شدید قیمتی است. زمانی که قیمت یک توکن به‌طور ناگهانی و شدید افزایش یابد، به آن پامپ (Pump) گفته می‌شود. درمقابل، کاهش سریع و قابل‌توجه قیمت یک رمزارز را با دامپ (Dump) می‌شناسند.
این تغییرات توسط نهنگ‌های بازار (سرمایه‌گذاران بزرگ) ایجاد می‌شود. این افراد یا گروه‌ها با خرید گسترده یک رمزارز، قیمت آن را به‌شدت افزایش می‌دهند (پامپ) و پس‌از جذب سرمایه‌گذاران خرد، به یک‌باره دارایی خود را می‌فروشند؛ این امر، باعث افت شدید قیمت (دامپ) و ضرر سرمایه‌گذاران خرد می‌شود.
ناگفته نماند که همه رمزارزها مستعد ترفند پامپ و دامپ ازسمت نهنگ‌ها نیستند. در اغلب موارد ارزهایی که حجم معاملات و عمق بازار کم‌تری دارند، بیشتر درمعرض این نوع دست‌کاری قیمتی قرار می‌گیرند. ازاین‌رو، سرمایه‌گذاران باید هنگام ورود به پروژه‌های کم‌حجم، به استراتژی‌های نهنگ‌ها و نوسانات غیرعادی قیمت توجه ویژه‌ای داشته باشند.
نرخ هش (Hash Rate)
این شاخص بیان‌گر توان پردازشی یک دستگاه ماینینگ در انجام محاسبات مرتبط با پردازش تراکنش‌ها و حل معادلات ریاضی بلاکچین است. هرچه نرخ هش بالاتر باشد، سرعت و کارایی فرایند استخراج افزایش می‌یابد.
هاوینگ (Halving)
هاوینگ فرآیندی است که طی آن، پاداش ماینرها برای استخراج بیت‌کوین (پس‌از هر 210000 بلاک و اغلب درطول 4 سال) نصف می‌شود. این مکانیزم با کاهش سرعت عرضه بیت‌کوین‌های جدید، به افزایش کم‌یابی و کنترل تورم آن کمک می‌کند.
ظرفیت مخفی (Hidden Cap)
ظرفیت مخفی به محدودیت پنهانی اشاره دارد که یک تیم توسعه‌دهنده درطول عرضه اولیه کوین (ICO)، این ظرفیت را برای میزان سرمایه‌گذاری تعیین می‌کند. این مقدار ازپیش مشخص شده، اما به‌صورت عمومی اعلام نمی‌شود.
هدف از این اقدام، ایجاد شرایط عادلانه برای سرمایه‌گذاران خرد و جلوگیری از انحصار توکن‌ها توسط سرمایه‌گذاران کلان است. با مخفی نگه‌داشتن سقف سرمایه‌گذاری، احتمال دست‌کاری قیمت و تأثیرگذاری بر بازار کاهش یافته و توزیع عادلانه‌تری در فرآیند فروش اولیه توکن‌ها شکل می‌گیرد.
درخت مرکل (Merkle Tree)
درحوزه رمزنگاری و علوم کامپیوتر، درخت مرکل یک ساختار داده‌ای کارآمد است که اطلاعات حجیم را به‌صورت خلاصه و منظم ذخیره می‌کند. این ساختار، داده‌ها را در قالب یک درخت سلسله‌مراتبی سازمان‌دهی کرده و امکان تأیید سریع و ایمن محتوا را فراهم می‌سازد.
در فناوری بلاکچین، درخت مرکل نقشی کلیدی در ذخیره‌سازی و پردازش تراکنش‌ها ایفا می‌کند. این روش باعث می‌شود که حجم داده‌ها کاهش یابد و درعین حال اعتبارسنجی تراکنش‌ها با کارایی و امنیت بیش‌تری انجام شود. به کمک این ساختار، فقط با بررسی چند گره از درخت می‌توان صحت یک تراکنش را تأیید کرد، بدون این‌که نیاز به بررسی تمام اطلاعات بلاک باشد.
کلیدهای عمومی و خصوصی (Public and Private Keys)
در دنیای رمزنگاری و بلاکچین، کلیدهای عمومی و خصوصی 2 عنصر حیاتی برای ایمن‌سازی تراکنش‌ها و ارتباطات دیجیتال محسوب می‌شوند. این کلیدها با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری ایجادشده و نقش مهمی در احرازهویت و محافظت از دارایی‌های دیجیتال ایفا می‌کنند.
- کلید عمومی (Public Key): یک رشته رمزنگاری‌شده است که برای دریافت اطلاعات یا تأیید امضاهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگامی که فردی بخواهد برای شخص دیگری داده‌ای ارسال کند (به‌عنوان نمونه یک تراکنش در شبکه بلاکچین)، از کلید عمومی گیرنده استفاده می‌کند. این کلید به‌صورت عمومی دردسترس است و افراد مختلف می‌توانند از آن برای ارسال دارایی یا اطلاعات استفاده کنند.
- کلید خصوصی (Private Key): مانند یک رمز عبور عمل می‌کند و فقط در اختیار صاحب دارایی دیجیتال قرار دارد. زمانی که فردی با استفاده از کلید عمومی گیرنده، اطلاعاتی را ارسال می‌کند، دریافت‌کننده باید با کلید خصوصی خود، مالکیتش را اثبات کرده و به داده‌های ارسال‌شده دسترسی پیدا کند.
کلید خصوصی هیچ‌وقت نباید فاش شود؛ چراکه هرکسی که به آن دسترسی داشته باشد، می‌تواند کنترل کامل دارایی دیجیتال را در اختیار بگیرد.
جمع‌بندی
تسلط بر اصطلاحات ارز دیجیتال در درک عمیق بازار ارزهای دیجیتال نقشی اساسی دارد و به کاربران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تر و بهتری در این حوزه بگیرند.
ورود به هر بازار مالی مستلزم دانش و آگاهی کافی است و بازار ارزهای دیجیتال نیز از این قائده مستثنی نیست. شناخت دقیق اصطلاحات مرتبط با این حوزه به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با دیدی بازتر و استراتژی هوشمندانه‌تر در این عرصه فعالیت کنند.
